اعدام زنان در ایران در سال ۲۰۲۴: شکستن رکوردها و تشدید خشونت علیه زنان

اعدام زنان در ایران در سال ۲۰۲۴: شکستن رکوردها و تشدید خشونت علیه زنان سال ۲۰۲۴ یکی از تاریک‌ترین سال‌ها برای زنان در ایران بود. آمار اعدام زنان در این سال به شکل قابل توجهی افزایش یافت و این روند نگرانی‌های حقوق بشری داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشت. براساس گزارش سازمان حقوق بشر ایران، در این سال حداقل ۳۱ زن در زندان‌های ایران اعدام شدند که این رقم بالاترین تعداد اعدام زنان در طول بیش از یک دهه گذشته است. اعدام زنان در ایران: آماری هولناک از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴، حداقل ۲۴۱ زن در ایران به دلایل مختلف اعدام شده‌اند. این آمار نشان‌دهنده عمق بحران عدالت قضایی و برخورد خشونت‌آمیز با زنان در سیستم حقوقی ایران است. برخی از جنبه‌های آماری این موضوع عبارتند از: • اتهامات رایج: • ۴۷٪ از زنان اعدام‌شده به اتهام قتل عمد محاکمه شده‌اند. بسیاری از این افراد قربانی خشونت خانگی بودند و به دلیل دفاع از خود به قتل همسر یا شریک زندگی‌شان متهم شدند. • ۴۴٪ دیگر به دلیل جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام شدند. این افراد اغلب از اقشار محروم و مناطق کمتر توسعه‌یافته بودند. • پراکندگی جغرافیایی: • بیشترین تعداد اعدام‌ها در استان‌های تهران، البرز، آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان ثبت شده است. این مناطق نه‌تنها بیشترین نرخ جرم‌وجنایت را دارند، بلکه فقر، محرومیت، و تبعیض جنسیتی در آن‌ها به شدت بالاست. • کودک‌همسری و اعدام: • ۹ مورد از زنان اعدام‌شده در زمان ازدواج کمتر از ۱۸ سال سن داشتند. این موضوع به نقش کودک‌همسری در چرخه خشونت و اعدام اشاره دارد. دلایل افزایش اعدام زنان در سال ۲۰۲۴ • فقر و بی‌عدالتی اجتماعی: بسیاری از زنانی که اعدام شدند، از جوامع فقیر و حاشیه‌ای بودند. فقر نقش مهمی در سوق دادن این افراد به سمت فعالیت‌هایی مانند حمل مواد مخدر یا خشونت خانگی ایفا کرده است. • خشونت خانگی: تعداد زیادی از زنانی که به قتل محکوم شدند، قربانی خشونت شدید خانگی بودند. در این موارد، سیستم قضایی ایران نه‌تنها خشونت خانگی را به‌عنوان عامل تخفیف‌دهنده در نظر نمی‌گیرد، بلکه با سختگیری شدید باعث شده زنان به اتهام قتل در دفاع از خود اعدام شوند. • جرایم مرتبط با مواد مخدر: تغییر قوانین مربوط به مواد مخدر در سال‌های اخیر باعث شده بسیاری از زنان از جوامع مرزی و محروم به اعدام محکوم شوند. اعدام زنان در سایه تبعیض قضایی سیستم قضایی ایران به شکل واضحی علیه زنان عمل می‌کند. برخی از موارد تبعیض‌آمیز عبارتند از: • عدم شفافیت: تنها ۲۶٪ از اعدام‌های زنان توسط منابع رسمی اعلام شده است. این عدم شفافیت نشان‌دهنده تلاش دولت برای پنهان‌کاری و عدم پاسخگویی به افکار عمومی داخلی و بین‌المللی است. • تبعیض در رسیدگی قضایی: زنان در پرونده‌های خشونت خانگی یا دفاع از خود، معمولاً از امکان ارائه ادله کافی و وکلای مجرب محروم هستند. به همین دلیل، بسیاری از آن‌ها به احکام سنگین محکوم می‌شوند. چالش‌های بین‌المللی و نقش جامعه جهانی افزایش اعدام‌ها در سال ۲۰۲۴ واکنش‌های گسترده‌ای را در سطح بین‌المللی به دنبال داشت. سازمان‌های حقوق بشری، از جمله عفو بین‌الملل و دیدبان حقوق بشر، بارها خواستار توقف این روند و بررسی مستقل پرونده‌ها شده‌اند. با این حال، عدم همکاری دولت ایران با این سازمان‌ها، امیدها را کمرنگ کرده است. مقابله با اعدام زنان: راهکارهای پیشنهادی 1. لغو مجازات اعدام: جامعه جهانی باید بر لغو تدریجی مجازات اعدام در ایران تأکید کند، به‌ویژه در مواردی که اتهامات شامل قتل در دفاع از خود یا جرایم غیرخشونت‌آمیز می‌شود. 2. آموزش و آگاهی‌رسانی: افزایش آگاهی درباره حقوق زنان و ارائه حمایت‌های اجتماعی برای قربانیان خشونت خانگی می‌تواند از وقوع بسیاری از جرایم جلوگیری کند. 3. فشار بین‌المللی: اعمال تحریم‌ها یا محدودیت‌های حقوق بشری بر مقامات قضایی و امنیتی دخیل در این اعدام‌ها، می‌تواند فشار لازم را بر دولت ایران ایجاد کند. نتیجه‌گیری اعدام زنان در ایران نشان‌دهنده یک بحران حقوق بشری و اجتماعی عمیق است. در سال ۲۰۲۴، نه‌تنها تعداد اعدام‌ها افزایش یافت، بلکه روند این اعدام‌ها نیز نشان‌دهنده بی‌عدالتی ساختاری علیه زنان است. مبارزه با این نابرابری‌ها نیازمند تلاش هماهنگ جامعه بین‌المللی، فعالان حقوق زنان و آگاهی‌بخشی گسترده به مردم ایران است. اعدام نمی‌تواند راه‌حلی برای مشکلات اجتماعی باشد، بلکه خود به عاملی برای بازتولید خشونت و نابرابری تبدیل شده است. جمع آوری و مقاله : متینه عطاالهی